Osnowa układu urbanistycznego pochodzi z XVI w. Ostatecznie układ miejski został uformowany na początku XIX w. Siatka ulic rozłożona jest wokół rozległego rynku. Tutaj przecinały się szlaki prowadzące z Prus do Grodna. Osią założenia jest ulica 1. Maja stanowiąca część drogi prowadzącej z Bakałarzewa do Augustowa. Początek miasteczku Raczki dała wieś Dowspuda należąca do braci Stanisława i Mikołaja Michnowiczów Raczkowiczów. Dobra te zostały nadane im przez króla Zygmunta I Starego w 1514 r. Od ich nazwiska pochodzi nazwa miejscowości Raczki. W 1703 r. Raczki uzyskały prawa miejskie od króla Augusta II Mocnego. W 1748 r. Raczki nabył hrabia Józef Pac, a w 1797 r. dobra te przejął Ludwik Michał Pac. Od tego czasu miasto odnotowało dynamiczny rozwój. Wzniesiono wtedy wiele nowych budynków, zajazd, a także manufaktury. W 1807 r. Raczki znalazły się w granicach Księstwa Warszawskiego, a w 1815 r. podległego Rosji Królestwa Polskiego. Zapewne wtedy powstał plan regulacji układu miejskiego. Przy rynku został zaprojektowany neogotycki ratusz. W sąsiedztwie rynku (w ulicy paralelnej w stosunku do jego zachodniej pierzei została zbudowana synagoga). Rozwój został przerwany, gdy w wyniku represji po powstaniu listopadowym, miasto zostało odebrane Pacowi przez carat. W 1870 r. Raczki utraciły prawa miejskie, a w 1888 r. niemal cała zabudowa spłonęła w pożarze. Koniec XIX w. przyniósł odbudowywanym Raczkom ponowne ożywienie gospodarcze, dzięki rozwojowi handlu z Prusami. W czasie II wojny światowej prawie 50% zabudowy zniszczono. Zabudowa o charakterze zabytkowym i kulturowym zgrupowana jest w pierzejach zamykających rynek oraz ulicy 1. Maja.
dr Dariusz Maciej Ambrosiewicz
Opinie